‘Humans of… Vlaams-Brabant’: binnenkijken in de leefwereld van jongeren

De coronacrisis heeft er bij jongeren zwaar ingehakt, zeker bij de meest kwetsbaren. Met Unlock your energy! wil de Koning Boudewijnstichting hen een oppepper geven, door projecten te steunen die jongeren en jongvolwassenen (van 15 tot 25 jaar) zich weer beter in hun vel laten voelen. Een van die projecten is ‘Humans of… Vlaams-Brabant’, waarin Arktos samen met StampMedia aan de slag gaat rond actief burgerschap.

Arktos heeft in Hal 5 in Kessel-Lo een ontmoetingsplaats voor jongeren, in enkele containers. Die zijn gezellig en functioneel ingericht: een uitnodigende zithoek, tafels met stoelen, een bureauruimte. Arktos begeleidt en vormt kwetsbare kinderen en jongeren van 6 tot 25 jaar, die minder gemakkelijk aansluiting vinden op school, werk of samenleving. De vormingsmedewerkers van Arktos gaan actief op zoek naar die jongeren, trekken naar buurten waar ze vaak rondhangen en spreken hen aan.

Eerst de melk of eerst de cornflakes?

“Alles begon met een Black Lives Matter-demonstratie in Leuven,” vertellen Sam Deckers en Jorge Gómez van Arktos Vlaams-Brabant. “Die was niet aangevraagd, maar er werd wel opgeroepen om mee te doen. Vanuit Arktos zijn we ernaartoe getrokken om met jongeren in gesprek te gaan.” Uit die contacten bleek dat jongeren hun stem willen laten horen, dat ze veel te vertellen hebben maar te weinig gehoord worden. Dat maakt hen machteloos en moedeloos. De coronapandemie versterkte dat gevoel nog. “We zijn filmpjes beginnen maken met en vanuit de jongeren, gewoon met de smartphone. Eentje daarvan toonde een groep jongens die precies ruzie aan het maken waren aan de achterkant van het station in Leuven. Als je hun taal dan niet begrijpt, kan dat voor voorbijgangers best bedreigend overkomen. Maar die zogenaamde ruzie was een discussie over wat je het eerst in je ontbijtkom doet: de melk of de cornflakes.”

Zakayo Wandoloh vult aan: “Dat is helemaal wat StampMedia wil doen: de stem van jongeren versterken via tekst, video, audio en fotografie. We zijn een persagentschap voor jongeren en onze artikels worden heel vaak overgenomen door de mainstream media.” Met het project “Humans of… Vlaams-Brabant” willen Arktos en StampMedia de jongeren uit de buurt de kans geven zich wél te laten horen en op een constructieve manier hun noden onder de aandacht te brengen, ook van beleidsmakers.

Inzoomen op wat jongeren bezighoudt

Concreet organiseren Arktos en StampMedia een reeks workshops in de vier centrumsteden van Vlaams-Brabant: Aarschot, Diest, Leuven en Tienen. “Jongeren hebben veel te zeggen,” legt Zakayo uit, “maar ze krijgen geen gehoor. Daardoor verliezen ze het vertrouwen in het beleid. Wij geven hun de keuze: opgeven of het op een andere manier proberen.”

De eerste workshop is nog wat aftastend, een rustige start. Zakayo neemt de inleiding voor zijn rekening: wat is actief burgerschap? Wat is democratie? Wat is de positie van jongeren binnen zo’n democratie? Waar en hoe kunnen ze hun stem opeisen en zich laten horen? De link naar thema’s waar de jongeren van wakker liggen is snel gelegd. “Ik woon in een straat waar je 50 per uur mag rijden,” zegt een meisje. “Niemand houdt zich daaraan, iedereen racet er. Ik word daar boos van, het is gevaarlijk.” De politie komt ter sprake, die bepaalde groepen jongeren meer controleert dan andere. Een van de deelnemers worstelt met genderidentiteit. Ook seksisme tegen meisjes - aangestaard en nagefloten worden - houdt de jongeren bezig.

“We willen aan de slag rond de verhalen van de jongeren”, zegt Sino Davcevski. “Ik leer hun hoe ze die in beeld kunnen brengen met foto’s. Daar heb je geen duur materiaal voor nodig: met de camera van een smartphone en allerlei gratis apps, geraak je al heel ver. En ik verleg hun grenzen: het is niet eenvoudig om op een persoon of een groep mensen af te stappen om een foto in close-up te nemen, dat vraagt veel lef. Maar het is een boost voor hun zelfvertrouwen”. Regel één in de les fotografie met de smartphone is: nooit inzoomen met je toestel – je benen zijn de beste zoom.
De jongeren zijn in elk geval enthousiast. “Ik ga straks al foto’s nemen en aan je doorsturen, Sino”, belooft een van de deelnemers.

Foto’s in het station

Op het einde van het traject komt er een reizende tentoonstelling met een officieel moment op elke locatie. De jongeren zullen dan zelf de foto’s toelichten. En ze zullen in dialoog gaan met het lokale bestuur en actiepunten overhandigen. “Elke jongere heeft een stem,” zegt Zakayo. “Wij helpen hen die vinden, door hen aan het nadenken te zetten, hun het zelfvertrouwen te geven om van zich te laten horen. We willen de workshops een tweede keer organiseren. Dan nodigen we ook de groepen van deze eerste reeks uit, zodat ze kunnen vragen aan de lokale besturen hoe ze met de actiepunten aan de slag zijn gegaan.”

Na de tentoonstelling gaat Arktos op zoek naar een permanente plaats voor de foto’s. “Eigenlijk zouden we ze liefst in het station hangen,” lacht Sam. “Dat lijkt me wel wat. Veel van onze jongeren hangen daar ook vaak rond. Dan kunnen de reizigers zien waar die echt mee bezig zijn.”

Over de oproep Unlock your energy!

De oproep Unlock your energy! werd in het voorjaar van 2021 door de Koning Boudewijnstichting gelanceerd. Op deze manier wou de stichting tegemoet komen aan het mentaal welzijn van jongeren, dat ondermijnd werd door de Covid-19-pandemie. In totaal hebben 102 projecten (actief rond sport, cultuur, maatschappij, kunst, enz.) van én voor jongeren, steun gekregen, voor een totaalbedrag van meer dan 800.000 euro. “Humans of… Vlaams-Brabant” is een van de gesteunde projecten.